Khoa học tâm lý: Hành vi con người bị tác động như thế nào bởi không gian nhà ở?

Ngôi nhà không chỉ đơn thuần là nơi sinh sống mà còn tác động lớn đến hành vi, tâm lý của con người. Theo khoa học tâm lý, sự tương tác giữa con người và không gian sinh sống như màu sắc, ánh sáng, tỷ lệ, kiểu dáng... đều tạo những ảnh hưởng nhất định.

Khoa học tâm lý về hành vi con người và không gian

Giáo sư Dave Alan Kopec tại trường kiến trúc và thiết kế Mới ở San Diego cho rằng khoa học tâm lý về không gian và hành vi con người có liên quan mật thiết với nhau. Thông quan những phản ứng của não bộ với môi trường kiến trúc, không gian có tác động trực tiếp đến tiềm thức của con người, góp phần vào việc xây dựng cảm xúc và nhận thức.

Mặc dù không phải là yếu tố ảnh hưởng duy nhất, nhưng tâm lý học về không gian khiến các kiến trúc sư, nhà đầu tư bất động sản có trách nhiệm trong việc xây dựng các giải pháp kiến trúc cho người dùng. 

Chính vì thế, kiến trúc và thiết kế nhà ở được xem như một tác nhân kích thích sức khỏe thể chất, sinh lý và tâm lý ngày nay đang trở thành một chủ đề có liên quan đáng kể. Các chủ đầu tư căn hộ thường thiết kế các tòa nhà và không gian đô thị chú ý đến tâm lý sức khỏe cư dân theo nguyên tắc này. 

Ảnh hưởng của không gian đến tâm lý và hành vi con người

Từ việc tạo ra sự ấm áp và an toàn, cảm giác hạnh phúc hoặc tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hiệu quả hoặc không gian bí bách ngột ngạt, không gian có thể có nhiều tác động đến cách chúng ta hành động hoặc về những gì chúng ta cảm thấy. Chính vì thế, các biện pháp thiết kế và sáng tạo nên được xem xét theo nhu cầu xã hội và tâm lý của người sinh sống.

Đưa tâm lý học không gian vào trong kiến trúc, trước khi thiết kế nhà ở, gia chủ cần lưu ý về các yếu tố như: sự an toàn, khả năng kết nối xã hội, sự thuận tiện trong di chuyển và những tác động kích thích giác quan. Cụ thể, những yếu tố đó bao gồm: ánh sáng, màu sắc, nghệ thuật, thông gió,...

Không chỉ đáp ứng về mặt kiến trúc, những yếu tố thiết kế trong không gian cần có giá trị tác động đến hành vi và tâm lý con người

Ví dụ như một số nguyên tắc thiết kế bao gồm sự cân bằng, tỷ lệ, đối xứng và nhịp điệu có thể mang lại cảm giác hài hòa. Mặt khác, màu sắc có logic rất đơn giản đằng sau chúng, màu càng ấm thì không gian càng trở nên nhỏ gọn. Màu sắc cũng có thể gợi lên cảm giác thoải mái hoặc kích thích giao tiếp. Bên cạnh đó, cường độ ánh sáng cũng có những ý nghĩa riêng của mình. Ánh sáng mờ cho thấy một không gian ảm đạm trong khi, ánh sáng tự nhiên kích thích sản xuất và khả năng phục hồi.

Không chỉ có thế, trong khi một số không gian làm tăng thêm sự lo lắng của người sinh sống thì những không gian khác lại gây ra cảm giác thanh thản. Trên thực tế, không phải lúc nào cũng dựa trên bằng chứng có thể cảm nhận được bằng giác quan như nhìn thấy hoặc chạm vào. Có rất nhiều yếu tố không dễ nhìn thấy nhưng vẫn có ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi hoặc tâm trạng của chúng ta. 

Từ việc ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi con người, tâm lý học không gian cũng được thiết kế để tăng năng suất và hiệu quả cho các dự án thương mại như mang đến doanh thu lớn hơn trong các dự án bán lẻ hay tăng tốc phục hồi trong dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Tại tổ hợp sân bay thương mại Jewel Changi Airport tại Singapore, kiến trúc không gian tạo cảm giác luôn trong thời điểm ban ngày, khiến du khách dành nhiều thời gian ở nơi này hơn.

Tuy nhiên, tâm lý học không gian chưa có nhiều tài liệu và hướng dẫn cụ thể. Vì thể các sáng tạo về tâm lý học không gian phụ thuộc nhiều vào sự nhạy bén và hiểu biết của gia chủ, chủ đầu tư và kiến trúc sư.